İran’da insanlar parlamento seçimleri için sandık başına gidiyor; Hangi partiler ve gruplar yarışıyor?

İran’da halk Parlamento ve Uzmanlar Meclisi seçimleri için sandık başına gitti.

Ülkede dört yılda bir parlamento seçimleri, sekiz yılda bir de Uzmanlar Meclisi seçimleri yapılıyor.

Ekonomik, siyasi ve sosyal sorunların yanı sıra insan hakları ihlalleri, idamlar ve yaptırımlar nedeniyle rejime yönelik memnuniyetsizliğin arttığı bir ortamda seçimlere katılımın düşük olması bekleniyor.

Öte yandan yönetim, Mahsa Amini adlı tutuklu bir Kürt kadının 2022’de öldürülmesiyle aylarca süren kitlesel protestoların ardından zarar gören meşruiyetini güçlendirmek için kitlesel bir katılım arayışında.

İran halkı, parlamento seçimlerinin yanı sıra dini liderin atanması ve görevden alınması gibi önemli görevleri olan ‘Uzmanlar Meclisi’ olarak bilinen dini yapının 88 üyesini belirlemek için de oy kullanacak.

İşte İran seçimleriyle ilgili bilmeniz gerekenler

Aday inceleme süreci

İçişleri Bakanlığı’na göre, Koruma Konseyi tarafından seçildikten sonra 290 üyeli Parlamento için rekor sayıda aday (15.000’den fazla) yarıştı.

Koruyucular Konseyi, İslam’a bağlılığı, dini hukuk sistemine ve İran İslam Cumhuriyeti’ne olan inancı değerlendiren din adamlarından ve hukukçulardan oluşan sert bir grup olarak biliniyor.

Katı duruşuyla bilinen kurum, Uzmanlar Meclisi oylamasına katılan 510 aday arasından 144 rahibi seçti.

“Ilımlı” bir tutuma sahip olan eski Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin yarışa katılması Koruma Konseyi tarafından yasaklandı.

Seçimlere 103 siyasi parti katılacak

İran İçişleri Bakanlığı seçimlere ulusal ve yerel 103 partinin katılacağını duyurdu. Ancak İran’ın düzenli parti üyeliği veya ayrıntılı parti platformları geleneği yoktur. Siyaset kişilere ya da ideolojilere endeksli bir doğrultuda ilerler.

Ülkede siyasi parti bulunmadığından aynı ideolojiye (fikir) sahip kişiler ortak bir liste aracılığıyla seçim yarışına katılmaktadır.

Reformu destekleyenler seçimlere katılmayacak

2009 yılında eski cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’ın ikinci döneme yeniden seçilmesine karşı çıktıktan sonra ana akım siyasetten uzaklaştırılan reformcular, bu kez hiçbir adayı desteklememe kararı aldı.

“Reformist” olarak etiketlenen reform yanlısı adaylar, 2020 parlamento seçimlerinde toplu diskalifiyeyle karşı karşıya kaldı.

Reformcular, İran İslam Cumhuriyeti’nin yıkılmasını değil, kademeli olarak değişmesini istiyor.

Ancak sosyal ve siyasi özgürlükleri artırmaya yönelik yıllarca süren başarısız girişimlerden sonra, 2022’deki gündemleri protestocular tarafından yetersiz bulunarak reddedildi.

Yarış muhafazakarlarla radikal muhafazakarlar arasında olacak

1 Mart seçimleri için aylarca süren müzakerelerin ardından iki büyük aşırıcı grup, bir muhafazakar grup ve bir merkezci grubun da aralarında bulunduğu çeşitli koalisyonlar ortaya çıktı.

Bazı adaylar birden fazla grup tarafından desteklenmektedir.

Sokaktaki vatandaşlara göre seçimler muhafazakarlar ile radikal muhafazakarlar arasında gerçekleşecek.

İşte siyasi partiler, koalisyonlar ve gruplar

İslam Devrimi’nin koalisyon güçleri

Devrim Muhafızları’nın eski üyeleri ve Besic milisleri ile Dini Lider Ayetullah Ali Hamaney’e sadık diğer kişilerden oluşan en büyük katı grubun parlamentodaki hakimiyetini sürdürmesi bekleniyor.

Bu partiler arasında “İslam Devrimine Adanmış ve Yol Arayanlar”, “İslam Devrimi İstikrar Cephesi”, “İslami Koalisyon Partisi” ve “Mücadele Ruhbanları Birliği” gibi partiler yer alıyor.

İslam devriminin güçlerinin popüler birimi

Kökten dinci kampın en uç noktası olarak kabul edilen grup, Şiiler tarafından kutsal kabul edilen Kum şehrinin dini kurumlarının en radikal isimleriyle bağlantılı.

Birlik Konseyi

Bu gruba mensup politikacılar, İran İslam Cumhuriyeti’nin ideallerine bağlılıkları nedeniyle kendilerini “ilkeli” politikacılar olarak tanımlıyorlar, ancak Batı’ya nispeten daha az düşman olmaları nedeniyle katı görüşlülerden farklı olarak muhafazakarlar olarak biliniyorlar. Tüccar sınıfından güçlü bir destek alıyorlar.

Milletin sesi

Bazı ılımlı ve merkezci partilerin desteklediği koalisyon, kendisini İran’ın en büyük bağımsız oluşumu olarak tanıtıyor ancak reformcuların desteğine sahip değil. Koalisyonun Tahran’daki 30 sandalye için aday listesi var.

İranlılar ne diyor?

Uluslararası medyaya konuşan bazı İranlılar, seçimlerden uzak durmalarının nedeninin ülkedeki ekonomik zorluklar olduğunu belirtiyor.

Enflasyonun yüzde 50 civarında olduğu ülkede genç İranlılar arasında işsizlik yüzde 20 civarında.

Tahran’da yaşayan 55 yaşındaki meyve tüccarı Hashim Amani şunları söyledi: “Oy vermeyeceğim. Hükümette benzer düşünen insanların birlikte çalışabileceği ve ben de bunu başarabileceğim umuduyla 2021’de cumhurbaşkanı olması için Reisi’ye oy verdim. daha iyi bir hayat inşa ettim. Bunun karşılığında ise her şeyin fiyatı hızla arttı.” ” dedi.

Hayal kırıklığını dile getirenler arasında başkentte yaşayan 53 yaşındaki taksi şoförü Murteza da vardı.

Murteza, “Neden oy vermeliyim? Geçmişte birçok kez oy verdim ama üç kızımın eğitimi için para ödüyorum. Halen kiracıyım ve sürekli olarak daha fakir bir bölgeye taşınıyorum.” Diyor.

Oy kullanacaklar arasında 42 yaşındaki Marziye Mukaddem de bulunuyor.

Oy vermeyi “dini bir görev”e benzeten Mukaddem, ülkenin “örtünme gibi bir İslam kültürünü geliştirmesi” gerektiğini söylüyor.

32 yaşındaki banka yetkilisi Abbas Kazimi, kendisini İran parlamentosunu onlarca yıldır kontrol eden aşırı dincilerin etkisinden korumak için sandık başına gideceğini söyledi.

Oylama prosedürü ve sonuçların duyurulması

Petrol ve doğal gaz rezervleri açısından dünyanın en zengin ülkelerinden biri olan ancak dış yaptırımlar nedeniyle ekonomik krizin pençesinde olan 87 milyon nüfuslu ülkede 61 milyon civarında kayıtlı seçmen bulunuyor.

Oylar çoğunlukla elle sayılacağı için nihai sonuçlar üç gün boyunca açıklanmayacak. Ancak kısmi sonuçlar daha erken açıklanabilir.

İran Anayasası parlamentoda beş sandalyenin dini azınlıklara ayrıldığını belirtiyor.

İran Parlamentosu, dış ilişkiler ve nükleer gelişmeler gibi Hamaney’in belirlediği alanlarda politika belirlemiyor.

Analistlere göre aşırılıkçıların parlamentodaki hakimiyetlerini sürdürmeleri bekleniyor.